War and Cinema
“War is father of all, and king of all. He renders some gods, others men; he makes some slaves, others free.” - Heraclitus
สรรพสิ่งมากมายที่เป็นอยู่มีอยู่กำเนิดขึ้นจากสงคราม War and Cinema: The Logistics of Perceprion ของ Paul Virilio นักปรัชญาชาวฝรั่งเศส ไม่ได้เขียนขึ้นเพื่อสนับสนุนการสงคราม แต่ก็เป็นความพยายามรวบรวมเรียบเรียงและเชื่อมโยงให้เห็นว่า สงครามเมื่อต้นศตวรรษที่ 20 ทั้ง 2 ครั้งเกี่ยวพันกับภาพยนตร์อย่างไรบ้าง
ไม่เพียงแต่ผู้กำกับหลายคนจะมีส่วนในการทำหนังโฆษณาชวนเชื่อ แต่หลายคนยังบุกตะลุยไปถ่ายภาพสงครามด้วยตัวเอง D.W. Griffith เองก็เป็นหนึ่งในนั้น ซึ่งเขายืนยันว่า สงครามสนามเพลาะนั้นทำให้เรามองไม่เห็นอะไร เรายิงหรือฆ่าศัตรูตายโดยที่หลายครั้งเราไม่รู้ตัวด้วยซ้ำ เราทำได้มากที่สุดคือการฟัง เหมือนดังที่ Guillaume Apollinaire บรรยายไว้ในบทกวี Guerre หรือ “สงคราม” เอาไว้ว่า
Central combat branch
Contact by listening
We pull in the direction 'of the noises heard'
สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง Luis Buñuel เองก็เคยเป็นช่างภาพข่าวสงคราม Abel Gance ใช้ตัวประกอบที่บาดเจ็บจากสงครามจริงๆ เพื่อถ่ายทำหนัง Napoleon ของเขา โดยหนึ่งในนั้นคือ Blaise Cendras นักเขียนขาขาดและแขนขาดอย่างละหนึ่งข้าง
Virilio พยายามแสดงให้เห็นว่า ‘การมองเห็น’ คือปัจจัยสำคัญในการรบ และเพราะฉะนั้นการอำพรางหลบซ่อนจึงเป็นเรื่องสำคัญเท่าๆ กับการมีเครื่องมือในการมองทะลุการหลบซ่อนนั้น และนี่เองที่ภาพยนตร์จึงมีบทบาทสำคัญ และกล้องกลายเป็นหนึ่งในอาวุธที่จำเป็นสำหรับการรบในสมรภูมิและสงครามชวนเชื่อ ไม่ว่าจะค่ายใดก็ตาม
War and Cinema เต็มไปด้วยเรื่องเล่ามากมาย หรือพูดง่ายๆ ว่าเป็นประวัติศาสตร์ฉบับโหดมันฮา เช่น เรื่องนางแบบบนปฏิทิน Pin-Up ทรงโตทั้งหลายก็แพร่หลายครั้งแรกจากสงคราม กระทั่งกลายเป็นภาพวาดที่ต้องไปปรากฏข้างเครื่องบินรบ/ทิ้งระเบิด หรือในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง มียุทธศาสตร์ทิ้งระเบิดหอภาพยนตร์ที่เก็บฟิลม์ Nitrocellulose เพื่อให้ส่งผลเกิดแรงระเบิดรุนแรงขึ้น แบบเดียวกับที่เราเห็นได้จากหนัง Inglourious Basterds เป็นต้น
แม้ War and Cinema จะเขียนขึ้นช่วงก่อนสงครามอ่าว (1990) แต่วิธีการนำเสนอ และเรื่องเล่าในเล่มก็ยังคงสะท้อนความเชื่อมโยงระหว่างศาสตร์หนังกับสงครามในหลากหลายมิติซึ่งนับว่าแปลกล้ำกว่างานทฤษฎีภาพยนตร์โดยทั่วไป และยังคงไม่เชยตกยุคไปโดยง่าย