The Alienist
การเขียนถึงโรงเลี้ยงบ้า (Madhouse) หรือพูดในภาษาสมัยใหม่ขึ้นคือสถานบำบัดจิตนั้น เริ่มปรากฏให้เห็นในวรรณกรรมตั้งแต่ศตวรรษที่ 18-19 เป็นต้นมา
หนึ่งในผลงานที่โด่งดังและเป็นที่รู้จักมากที่สุดก็คือ The System of Doctor Tarr and Professor Fether (1845) ของ Poe ซึ่งก็เป็นเรื่องสั้นตลกร้ายที่บอกเล่าผ่านสรรพนามบุรุษที่หนึ่งผู้ได้ไปเยี่ยมเยือนโรงเลี้ยงบ้าทางตอนใต้ของประเทศฝรั่งเศส และ O alienista หรือ The Alienist (1881-1882) เรื่องสั้นขนาดยาวของ Machado de Assis นักเขียนชาวบราซิลนามอุโฆษนั่นเอง
The Alienist นี้ไม่ได้มีความเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงอะไรกับ The Alienist ฉบับซีรีส์ ซึ่งดัดแปลงมาจากนวนิยายของ Caleb Carr แม้กระนั้น The Alienist ของ Machado de Assis ก็ยังได้รับการยกย่องให้เป็นงานเรื่องสั้นขนาดยาวที่ดีที่สุดของเขา ซึ่งถ้าใครได้อ่านก็จะพบว่า มันมีหลายสิ่งหลายอย่างที่แปลกล้ำและไปไกลกว่า The System of Doctor Tarr and Professor Fether ของ Poe อยู่หลายขั้น
The Alienist เป็นเรื่องราวของ Simão Bacamarte นักจิตวิเคราะห์ (ที่สมัยนั้นเรียกว่า The Alienist) ผู้ทุ่มเทชีวิตให้กับวิทยาศาสตร์แห่งจิตใจ Bacamarte ดิ้นรนหาทางจนสามารถเปิดสถานบำบัดจิตที่ชื่อว่า Casa Verde หรือ บ้านสีเขียว ในเมืองแห่งหนึ่งที่ประเทศบราซิลได้เป็นผลสำเร็จ
Bacamarte เชื่อว่า ความเจ็บป่วยทางจิตที่เราคิดว่าเป็นเพียงเกาะแก่งต่างๆ ในมหาสมุทรแห่งเหตุผลนั้น แท้จริงแล้วกว้างใหญ่เป็นทวีป
หลังจากสถานบำบัดจิตได้จับเอาคนมากมายเข้าไปขัง ผู้คนในเมืองก็รวมตัวกันประท้วง พร้อมเรียกโรงเลี้ยงบ้าของเขาว่าเป็น “คุกบาสตีย์แห่งเหตุผล” แต่ด้วยเพราะเหตุบังเอิญทางการเมือง ซึ่งบราซิลในเวลานั้นยังเป็นอาณานิคมของโปรตุเกส Casa Verde จึงได้รับการสนับสนุนจากฝ่ายเจ้า และทำให้ Bacamarte สามารถดำเนินกิจการของเขาต่อไปได้จนกระทั่งวันที่เขาค้นพบความจริงว่า ความไร้เหตุผล หรือเบี่ยงเบนไปจากความสมดุลทางจิตใจคือความปกติที่แท้จริง ส่วนสมดุลทางจิตใจไม่เปลี่ยนแปลงต่างหากเล่าที่เป็นความเจ็บป่วย
ภายหลังจากเขาปล่อยคนออกจากโรงเลี้ยงบ้าหมดแล้ว เขาก็ขังตัวเองไว้ในนั้น เพื่อพยายามค้นคว้าต่อไป จนกระทั่งเสียชีวิตลงในที่สุด
จริงๆ แล้ว The Alienist เสียดสีและล้อเลียนในหลายมิติ ตั้งแต่การเมือง ความเชื่อทางศาสนา และค่านิยมทางสังคมที่เรามี ผลงานชิ้นนี้เขียนขึ้นหลังจากตีพิมพ์นวนิยายเล่มสำคัญของเขา Memórias Póstumas de Brás Cubas จึงไม่แปลกที่จะเฉียบคมแยบคาย
มีคนพยายามยกให้ Machado de Assis เป็น Jorge Luis Borges แห่งศตวรรษที่ 19 จากความสนอกสนใจในโลกแห่งปรัชญาความคิด เพียงแต่มันอาจจะเปรียบกันได้ยากสักหน่อย ไม่ใช่เพราะ Machado เขียนด้วยภาษาโปรตุเกสและ Borges เขียนด้วยสเปน แต่เพราะฝ่ายแรกเขียนทั้งเรื่องสั้นและนวนิยายรักน้ำเน่า ในขณะที่ฝ่ายหลังเขียนแต่เรื่องสั้นและบทความเป็นหลัก
• • •